Abstract prof. dr. Odile van den Heuvel

Lezing transcraniële magnetische stimulatie: stand van zaken en ontwikkelingen in Nederland.

Niet-invasieve methoden van hersenstimulatie krijgen een steeds grotere rol in het veld van de psychiatrie. M.n. de transcraniële magnetische stimulatie (TMS) is sinds enkele jaren toegevoegd aan het pakket van behandelmogelijkheden voor depressie. Ook de evidentie voor de toepassing van TMS bij andere psychiatrische aandoeningen neemt de laatste jaren toe, zoals voor de obsessieve-compulsieve stoornis (OCD). In deze lezing zal stil gestaan worden bij de werkingsmechanismen van TMS, de toepassing van TMS bij depressie en de uitbreiding van de toepassing bij andere psychiatrische stoornissen (OCD, bipolaire stoornis, verslaving, etc). Tevens zal aandacht besteed worden aan de diverse onderzoeksprojecten (inclusief klinische trials) die momenteel in Nederland lopen, waaronder TETRO (https://www.tetro-ocd.nl/) en T-bide (https://www.t-bide.nl/).

 

Lezing Parkinson bij de psychiater, verhalen over liefde, rouw en veerkracht.

Aan de hand van enkele vignetten zoals beschreven in het boek ‘Parkinson bij de psychiater, verhalen over liefde, rouw en veerkracht’ (1) zal de impact van de neuropsychiatrische ontregelingen bij de ziekte van Parkinson worden beschreven. Ook zal stil gestaan worden bij de nieuwe multidisciplinaire richtlijn voor de behandeling van neuropsychiatrische stoornissen bij Parkinson (2). Tevens zal steeds de parallel getrokken worden met andere neurodegeneratieve ziekten en beelden die veel gezien worden binnen de ouderenpsychiatrie.

1) https://www.singeluitgeverijen.nl/de-geus/boek/parkinson-bij-de-psychiater/

2) https://richtlijnendatabase.nl/richtlijn/ziekte_van_parkinson/startpagina_ziekte_van_parkinson.html

Prof. dr. Odile van den Heuvel

Dr. Anja Lok

Abstract dr. Anja Lok

Mentale stoornissen ontstaan in de meeste gevallen voor het 25e levensjaar (Solmi et al., 2022). Het is dus naast een uitdagende ook een kwetsbare periode. Er treden hormonale veranderingen op, er is de overgang van school naar werk, identiteitsontwikkeling vindt plaats, en jongeren gaan vaak zelfstandig wonen. Een deel van de jongvolwassenen ervaart prestatiedruk en stress. Ook zijn er ongunstige maatschappelijke ontwikkelingen, zoals die op de huizenmarkt, het leenstelsel en het klimaat. Wanneer is er nu daadwerkelijk sprake van een depressieve stoornis? Is het puberaal gedrag of is er meer aan de hand?

Vanaf het 18e levensjaar vallen jongeren officieel onder de volwassenenzorg. In de volwassenpsychiatrie is er nog weinig aandacht voor de specifieke behoeftes van jongvolwassenen. Dit leidt ertoe dat jongvolwassenen vaak nog niet de zorg krijgen die zij nodig hebben. De zorg, het wetenschappelijk onderzoek en het daaruit volgend beleid wordt door deze leeftijdsgrens bepaald, terwijl er dus voldoende bewijs is dat de meeste psychiatrische stoornissen zich openbaren in deze fase. In de lezingen zal deze uitdagende transitiefase centraal staan; zowel de diagnostiek als de behandelmogelijkheden van stemmingsstoornissen.

Lezing stemmingsstoornissen bij jongeren en jongvolwassenen: het herkennen en tijdig behandelen.

Depressie is bij jongeren vaak lastig te herkennen. Jaarlijks heeft 1 op de 5 jongeren last van mentale problemen zoals angst en depressie en maakt naar schatting 1 op de 22 een depressie door. Dit is toegenomen tijdens de COVID19-pandemie, waar met name jongeren onder geleden hebben. In deze lezing wordt ingegaan op de herkenning en diagnostiek van stemmingsstoornissen bij jongeren en jongvolwassenen. Vervolgens worden de beschikbare vormen van interventies besproken en de noodzaak om tijdig te behandelen om recidivering of chroniciteit te voorkomen in deze belangrijke levensfase. Ook zal de blik op de toekomst in onderzoek worden gericht met mogelijke nieuwe aangrijpingspunten voor behandeling.

Lezing suïcidaliteit in de context van stemmingsstoornissen bij jongeren en jongvolwassenen

Het aantal suïcides onder jongeren tot 20 jaar bleek in 2017 zijn toegenomen in Nederland (Mérelle e.a., 2019). Suïcidaliteit is een complex construct en heeft nooit slechts één oorzaak. Jongeren met een depressie hebben vaak suïcidale gedachten, maar gaan niet allen over tot suïcide. Het is wel bekend dat ongeveer 50-75% van de jongeren die een eind aan hun leven hebben gemaakt een stemmingsstoornis hadden  (Marttunen & Pelkonen, 2000). De kans op suïcide wordt beïnvloed door een samenspel van zowel risico-als beschermende factoren.

In deze lezing wordt dieper ingegaan op de neurobiologie en heterogeniteit van suïcidaliteit, de belangrijke factoren die een rol spelen, hoe om te gaan met suïcidaliteit in de spreekkamer en mogelijke behandelstrategieën. Dit betreft zowel psychotherapeutische, farmacologische als neuromodulatie interventies.

Abstract dr. Tonnie Staring

Lezing preventie van psychose

Sinds zo’n 15 jaar wordt er veelvuldig onderzoek gedaan naar het stadiëring-model van psychotische stoornissen. Dit model is ontleend aan de oncologie en beschrijft onder andere voorstadia die zelf geen psychotische stoornis zijn, maar wel een risico op transitie naar psychose inhouden. Wat blijkt? Mensen met een verhoogd risico op psychose zitten overal in de GGZ. Ze ondergaan daar behandeling voor angst, depressie, verslaving, persoonlijkheid, trauma’s en meer. Zonder signalering en interventie op het psychose risico krijgt ongeveer 25% van hen een psychotische stoornis in twee jaar.

In deze lezing worden de betrokken concepten en hun validiteit, beschikbare instrumenten, interventies en daar de effectiviteit en potentiële bijwerkingen van uitgelegd. Na de lezing weet u wat het ultrahoog risicoprofiel op psychose is (UHR). U bent bekend met hoe het in de praktijk herkend wordt. U leert over wat eraan gedaan kan worden, en hoe groot het preventieve effect is.

Lezing nieuwe richtingen in psychotherapie bij psychose

Psychose komt nooit alleen. Patiënten met psychose hebben altijd ook andere psychische problemen, zoals trauma, depressie, verslaving, sociale angst en meer. Ontwikkelingen in psychotherapie voor psychose gebruiken deze steeds bredere wetenschappelijke basis. Zo groeit de evidentie dat reguliere behandelvormen voor co-morbide problemen even effectief en veilig werken bij mensen met versus zonder psychose. Denk bijvoorbeeld aan OCD of PTSS of persoonlijkheidsbehandeling. Ook verbanden tussen psychose symptomen en andere klachten worden duidelijker. Zo kennen hallucinaties en trauma’s bijvoorbeeld vaak een verband. Innovatieve therapeutische interventies maken daar gebruik van. Er lopen studies naar EMDR bij hallucinaties. Een ander voorbeeld is het Feeling Safe programma, waarin instandhouders van paranoia worden behandeld met korte gedragstherapeutische modules, zoals gericht op insomnia, overmatig piekeren, lage zelfwaardering en meer. De paranoia daalt sterk, zonder dat de therapie daar direct op gericht was.

Na deze lezing weet u meer over hoe innovaties in de psychotherapie bij psychose inspelen op toenemende kennis van de relaties tussen psychose en andere psychische problemen. Ook hoort u enkele sprekende voorbeelden. Er wordt afgesloten met de laatste loten aan de stam, zoals Virtual Reality therapie bij psychose.

Dr. Tonnie Staring

Dr. Hein van Marle

Abstract dr. Hein van Marle

Lezing de rol van slaap in geheugen en emotieregulatie: PTSS en Borderline persoonlijkheidsstoornis verklaard? 

We weten steeds meer over de rol van slaap in emotioneel geheugen en emotieregulatie. Deze bevindingen suggereren dat verstoorde slaap niet alleen gezien moet worden als symptoom of gevolg van een psychiatrische stoornis, maar tevens als instandhoudende of zelfs oorzakelijke factor. Dit geldt waarschijnlijk vooral voor PTSS en borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS), waarbij respectievelijk traumatische herinneringen en verstoorde emotieregulatie de basis vormen van het ziektebeeld. In deze eerste lezing legt Hein van Marle uit hoe emotionele herinneringen en heftige emoties verwerkt worden tijdens de slaap, en hoe, in geval van verstoorde slaap, deze processen ten grondslag kunnen liggen aan PTSS en BPS.

 

Lezing slaap als nieuw therapeutisch venster voor PTSS en BPS.

Hoe zetten we deze kennis over de rol slaap in geheugen en emotieregulatie om naar effectieve behandelingen voor PTSS en BPS? Dat is de vraag in deze tweede lezing. Zo blijken er nieuwe technieken te zijn om herinneringen te versterken of juist te verzwakken tijdens slaap. In hoeverre zijn de traumatische herinneringen onderliggend aan PTSS hiermee te manipuleren en te behandelen? En zijn de stemmingswisselingen en impulsiviteit van BPS-patiënten misschien te behandelen door simpelweg de onderliggende slaapproblemen aan te pakken? Van Marle neemt u mee in een aantal lopende onderzoeken naar deze vraagstukken en brainstormt samen met u verder over nieuwe, spannende behandelvormen voor PTSS en BPS die aangrijpen op de slaap.