Abstracts
Nieuws onder de najaarszon, Nice
Complexiteit
Mensen zijn complex, maar de GGZ dreigt vast te lopen in lineair denken/statische protocollen. Zowel vanuit de praktijk als de wetenschap is er steeds meer aandacht voor de complexe dynamiek van mens en omgeving die kan resulteren in psychische problemen. Wat kunt u hier nou mee in uw dagelijks werk? Hoe kunt u nu echt het verschil maken wanneer patiënten en hun omgeving vastlopen in complexe problemen? Tijdens dit congres krijgt u vanuit de wetenschap en praktijk kennis en handvatten voor de praktijk aangereikt om complexiteit juist aan te gaan en er uw werkplezier door te verhogen.
Lees hier alles over de bijdragen van de sprekers
Prof. dr. Floortje Scheepers
Lezing 1: Complexiteit in de GGZ op macroniveau vanuit verschillende perspectieven
Floortje Scheepers zal tijdens haar lezingen en workshop stilstaan bij complexiteit in de GGZ op macroniveau. In haar eerste lezing zal zij zich richten op de verschillende perspectieven op zorg (overheidsperspectief, financieringsperspectief, organisatie perspectief, professional perspectief, ervaringsperspectief, naasten perspectief en andere perspectieven) en hoe al deze perspectieven hun waarheid kennen en ook weer meerdere kanten in zich dragen. Hoe ga je hier mee om als je een ideaal zorgstelsel zou willen inrichten? Hoe kunnen we vanuit dit meervoudig perspectief komen tot collectieve intelligentie en simpele polarisatie tegengaan in ons vakgebied? De inzet van ‘boundary objects’ in transformatieprocessen kan hierbij wellicht ook op macroniveau benut worden.
Lezing 2: De complexe interacties tussen samenleving en mensen
In haar tweede lezing zal Floortje aan de hand van voorbeelden inzoomen op de complexe interacties tussen samenleving en mensen zoals de impact van technologische ontwikkelingen, social media en versnelling op mentale gezondheid. Wat zeggen de rapporten over de oorzaken van de groeiende vraag naar geestelijke gezondheidszorg, welke oplossingen worden aangereikt en hoe moeten we omgaan met het complexe samenspel van samenleving en psychiatrie? Welke thema's zijn relevant om met elkaar de dialoog over aan te gaan?
Workshop: Aan de slag met het meervoudig perspectief
Tot slot zal in de workshop ruimte zijn om verdieping op de besproken thema's te vinden. In een gezamenlijke dialoogsessie (eerst divergeren daarna convergeren) zal vanuit meerdere perspectieven bekeken worden hoe wij om kunnen gaan met een aantal lastige thema’s in de psychiatrie zoals verdeling van schaarste, de balans tussen autonomie, vrijheid en ingrijpen en kaderen en/of andere thema's die ingebracht kunnen worden door praktijkvoorbeelden in te brengen.
Dr. Derek de Beurs
Lezing 1: Complexiteit in de psychiatrie
De afgelopen jaren is er vanuit de afdeling psychologie vanuit de Universiteit van Amsterdam een andere kijk op het ontstaan van klachten ontwikkeld, de netwerkbenadering. Deze benadering gaat er vanuit dat psychopathologie niet door een onderliggende stoornis wordt veroorzaakt, maar door de interactie tussen de klachten zelf. Het denken over psychopathologie als het gevolg van de interactie tussen verschillen factoren is slechts een eerste stap in het denken over psychopathologie als een complex systeem. In deze lezing introduceer ik concepten vanuit de complexiteitswetenschappen zoals hysteresis, en bespreek ik de eerste resultaten van wetenschappelijk onderzoek op dit gebied, en de implicaties voor de psychiatrie.
Lezing 2: complexiteit van suïcidaal gedrag
Net als alle andere vormen van psychopathologie wordt suicidaliteit vooral binnen groepen als een statisch gegeven bestudeerd. Dankzij nieuw onderzoek met mobiele telefoons krijgen we meer inzicht in de individuele dynamiek rondom suicidaliteit. Vanuit mijn GGZ fellowship bestudeerde ik suicidaliteit vanuit een andere benadering, de netwerkanalyse. Resultaten lieten zien hoe complex suïcidaliteit is. Als sluitstuk van mijn beurs verkende ik wat het zou betekenen als je suïcidaliteit als een complex systeem zou bestuderen. Ik neem jullie mee in deze lezing langs deze gedachtegang, en bespreek de eerste resultaten van onderzoek.
Workshop: Aan de slag met je eigen netwerk
Tijdens lezingen merkte ik dat het denken over psychopathologie als een gevolg van de interactie tussen symptomen zowel behandelaars, als patiënten aanspreekt. De daadwerkelijke toepassing in de praktijk is door de benodigde data nog niet zo eenvoudig. Om het conceptuele denken in netwerken toegankelijker te maken in de dagelijkse praktijk ontwikkelde ik samen met klinisch psycholoog Sander de Vries een set met kaartjes die dienen als symptomen van een netwerk. In deze workshop ontvangt u de kaartjes, en wordt u gevraagd daarmee een eigen netwerk te maken, en na te denken hoe het netwerk veranderd onder stress. U leert ook kijken naar de netwerken van anderen.
Dr. Derek Strijbos
Lezing 1: Complexiteit: een historisch/filosofisch overzicht
Het denken over de wereld in termen van complexe systemen begint de afgelopen jaren langzaam maar zeker gemeengoed te worden in debatten over bijvoorbeeld klimaat, samenleving, wetenschap en gezondheidszorg. Maar wat is eigenlijk de essentie van complexiteitsdenken? En waarin onderscheidt het zich precies van andere manieren van denken over hoe de wereld werkt? In deze lezing geef ik een kort historisch overzicht van denkers die nadachten over de ‘samenhang der dingen’ in termen van wat we nu complexiteit noemen. Vervolgens probeer ik een rode lijn te ontwaren in deze historische ontwikkelingen. Ik schets de contouren van een wereldbeeld dat schuilt achter complexiteitsdenken en contrasteer dit met het wereldbeeld dat we de afgelopen decennia impliciet hebben gehanteerd in ons denken en doen in de GGZ.
Lezing 2: De complexiteit van de menselijke geest
Het historisch/filosofisch overzicht uit lezing 1 vormt de opmaat voor een kritische beschouwing op het denken over de menselijke geest in de psychiatrie. In de philosophy of mind (‘cognitiefilosofie’) staat de verhouding tussen lichaam, geest en omgeving centraal. Ik laat zien hoe complexiteitsdenken aansluit bij theorieën uit de cognitiefilosofie die mentale activiteit beschouwen in termen van de ‘4 E’s’: embodied, embedded, enacted, extended. Deze ‘4E-cognition’ benadering staat in contrast met dominante biomedische en psychologische modellen van psychopathologie die we in de leerboeken terugvinden. Dit roept tal van vragen op waar ik kort op in zal gaan. Wat betekent deze nieuwe ‘4E’-manier van denken voor onze conceptualisatie van psychische ontregeling en herstel in de praktijk van de ggz? Welke impact kan of moet dit hebben op hoe we omgaan met psychische problemen, zowel in diagnostiek als in behandeling?
Workshop: ‘Complexity skills’ in de dagelijkse praktijk
Met de inzichten opgedaan tijdens de lezingen gaan we in de workshop concreet aan de slag met de vaardigheden die je nodig hebt om goed om te gaan met complexe problemen in de praktijk van de ggz. Ik introduceer enkele generieke vaardigheden en attituden die belangrijk zijn om complexe problemen het hoofd te bieden. Vervolgens passen we deze toe op casuïstiek uit de eigen praktijk. Ook zullen we stilstaan bij enkele tips and tricks in het opleiden in complexiteitsvaardigheden. Dit heeft alles te maken met professionele vorming: hoe leer je artsen en psychologen in opleiding om vanuit hun professionele rol in verbinding met anderen op een flexibele en slagvaardige manier complexe problemen aan te vliegen in een werkveld dat voortdurend verandert?
Dr. Fleur Velders
Lezing 1: Complexiteit in de kinder- en jeugdpsychiatrie I; waar gaat dat over?
Dit eerste deel gaat over de definitie van complexiteit cq. de betekenis hiervan in de kinderpsychiatrie en hoe we daar tot nu toe mee om zijn gegaan. De jeugdzorg is in een situatie terecht gekomen die iedereen wil veranderen, maar hoe dan? Ik zal toelichten wat maakt dat ik denk dat andere perspectieven nodig zijn en waar deze vandaag kunnen komen.
Lezing 2: Complexiteit in de kinder- en jeugdpsychiatrie II; het kind en het badwater.
In de tweede lezing neem ik jullie mee in mijn eigen zoektocht naar andere manieren van kijken, en andere manieren van onderzoek doen, in een systeem dat niet door een individu te veranderen lijkt te zijn. Ik leg uit wat mij beweegt, hoor dat ook graag van u en wat mijn antwoord is op het argument van het kind en het badwater.
Workshop: Complexiteit voelen en gebruiken
In deze workshop gaan we de complexiteit tastbaar maken door vanuit verschillende perspectieven naar een situatie te kijken. Het in kaart brengen en delen van meerdere perspectieven kan ruimte geven en interactie tot stand brengen van waaruit nieuwe creatieve oplossingsrichtingen ontstaan.